Mniszek lekarski jest rośliną miododajną, która pospolicie rośnie w naszej szerokości geograficznej na łąkach, nieużytkach i trawnikach, także w centrach miast. Roślina ta ma niezliczone właściwości prozdrowotne, przy czym należy pamiętać, żeby zbierać jej kwiaty i liście, z których można robić pyszne i zdrowe sałatki, w
Przez większość z nas jest określany jako mlecz i chwast, a to skarbnica właściwości leczniczych. Od wielu lat jest stosowany w medycynie ludowej na całym świecie, a dziś interesuje się nim coraz więcej naukowców. Można wykorzystać go w kuchni na szereg sposobów w postaci potraw, przetworów i napojów. Czas zapoznać się lepiej z mniszkiem lekarskim! „Nie taki chwast straszny” (C) Emilia Chudzyńska – 2020 Czym jest mniszek lekarski?Mniszek lekarski, zwany też mniszkiem pospolitym, to szeroko rozpowszechniona bylina z rodziny Asteraceae. Jego łacińska nazwa to Taraxacum officinale, która wywodzi się od greckiego słowa „taraxic”, czyli zapalenie i „akeomia”, znaczącego: leczenie. Powszechnie jest on uważany za chwast, czy słusznie? Pochodzenie i występowanie Mniszek pochodzi najprawdopodobniej z Europy, skąd został rozpowszechniony w strefie umiarkowanej ciepłej. Dzisiaj możemy znaleźć go na prawie całej półkuli północnej: w północnej i zachodniej Europie, na Grenlandii, w umiarkowanej strefie Ameryki Północnej i Azji oraz także w niektórych krajach Ameryki Południowej – głównie w Meksyku. Roślina ta jest odporna na okresy suszy i spadki temperatury poniżej 0°C oraz ma małe wymagania glebowe. Rośnie pojedynczo na łąkach, trawnikach czy nieużytkach. Uprawa Ze względu na swoje właściwości, mniszek lekarski jest uprawiany coraz częściej. Największymi producentami są Bułgaria, Rumunia, Węgry i Polska. Inne nazwy w Polsce Obecnie w Polsce, można spotkać się z kilkoma pospolitymi nazwami mniszka lekarskiego. Należą do nich: lwi ząb, męska stałość, wole lub bole oczy, brodawnik mleczowaty, dmuchawiec, mlecz, pępawa, mleczaj, podróżnik mleczowaty, wilczy ząb czy świni mlecz. Warto zwrócić uwagę, że mlecz to tylko zwyczajowa nazwa mniszka lekarskiego. Mlecz to nazwa innego, podobnego do mniszka z wyglądu, gatunku – Sonchus L., który należy też do tej samej rodziny astrowatych. Mlecz był powszechnie uważany za trujący, lecz najnowsze badania pokazują, iż nie należy do toksycznych roślin. Należy jednak mieć na uwadze, że mlecz (i w mniejszym stopniu również mniszek lekarski) to gatunek rośliny kumulującej azotany, dlatego nie należy zbierać tych roślin z miejsc nawożonych. [5, 7, 10] Doceniany na całym świecie Właściwości mniszka lekarskiego zostały już docenione w starożytności przez Greków i Rzymian, którzy napary z jego liści wykorzystywali na schorzenia skóry. W Arabii, od średniowiecza, ekstrakty z mniszka stosowano do leczenia dolegliwości wątroby i śledziony. Z kolei w Chinach, mniszek wykorzystywano w stanach zapalnych i w reumatyzmie. W 1543 r., mniszek pospolity został opisany jako ziele do leczenia biegunek oraz dolegliwości wątroby i pęcherza, przez botanika Leonharda Fuchsa. Miejscowa ludność Indii, stosuje liście Taraxacum officinale, bezpośrednio na różne problemy skórne, jak zadrapania czy nawet ślady po ugryzieniach węża. W Meksyku, napary mniszka stosowano na dolegliwości żołądkowe oraz jako środek medycyna ludowa również szeroko wykorzystywała mniszek lekarski: do leczenia stanów zapalnych skóry, problemów żołądkowo-jelitowych, dyspepsji (długotrwałych niestrawności), infekcji, przeziębień oraz jako środek pomocniczy w leczeniu raka piersi i macicy. Dzisiaj również kontynuuje się wykorzystywanie dobroczynnych właściwości mniszka lekarskiego, co potwierdza zaliczenie go do roślin leczniczych przez Światową Organizację Zdrowia. [10] Czy to jadalne? Mniszek pospolity jest rośliną w całości jadalną i nietoksyczną. Jianye Li / 123RF Ze względu na brak udokumentowanych danych o toksyczności mniszka, FDA (ang. Food and Drug Administration) oraz Rada Europy uznały go za bezpieczny do stosowania w żywności, gdy zawartość płynnych lub stałych ekstraktów nie przekracza odpowiednio 0,014% i 0,003%. Spożycie suszonych liści i korzeni mniszka powinno wynosić do 10 g ( w tym do 2g korzeni i do 5g liści), a świeżych surowców do 50g dziennie. [5, 10] Wartość odżywcza SkładnikIlość w 100g świeżych liściIlość w 100g gotowanych/pieczonych/suszonych liściwoda85,6 g89,8 genergia45 kcal33 kcalbiałko2,7 g2 gtłuszcz0,7 g0,6 gwęglowodany9,2 g6,4 gbłonnik3,5 g2,9 gcukry0,7 g0,5 gwapń187 mg140 mgżelazo3,1 mg1,8 mgmagnez36 mg24 mgfosfor66 mg42 mgpotas397 mg232 mgsód76 mg44 mgcynk0,4 mg0,28Witamina C35 mg18 mgWitamina B1, tiamina0,19 mg0,13 mgWitamina B2, ryboflawina0,26 mg0,175 mgWitamina PP, niacyna0,8 mg0,51 mgCholina35 mg25 mgWitamina B5, kwas pantotenowy0,08 mg0,057 mgWitamina B6, piroksydyna0,25 mg0,16 mgKwas foliowy27 µg13 µgProwitamina A, ekwiwalent retinolu508 µg342 µgWitamina E, alfatokoferol3,44 mg2,44 mgWitamina K778 µg551,4 µgLuteina i zeaksantyna13610 µg9158 µg Mniszek lekarski jest jednym z najbogatszych źródeł prowitaminy A spośród zielonych warzyw (zawartość podobna jak w młodej marchwi). Co więcej, jest dobrym źródłem witamin C, E i z grupy B oraz takich składników mineralnych jak: potas, sód, fosfor i żelazo (zawartość potasu jest zbliżona do tej w bananie – w 100g: 397mg w mniszku, 358 mg w bananie). W porównaniu do liści szpinaku i sałaty, mniszek wyróżnia się większą zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika oraz szerszą gamą aminokwasów. [1, 6,10] Właściwości prozdrowotne mniszka lekarskiego Od medycyny ludowej po współczesną medycynę Mniszek lekarski jest stosowany od wieków jako naturalny lek, dzięki obecności wielu składników chemicznych o właściwościach leczniczych. W ostatnich latach, właściwości te są coraz częściej obiektem zainteresowań naukowców, którzy badają zastosowanie mniszka w medycynie. Jakie właściwości prozdrowotne wykazuje mniszek lekarski? (C) Emilia Chudzyńska – 2020 Właściwości antyoksydacyjne Antyoksydanty to substancje chroniące przed stresem oksydacyjnym, który jest odpowiedzialny za szereg zaburzeń w naszym organizmie. Może on prowadzić np. do choroby: Parkinsona i Alzheimera, miażdżycy, nowotworów czy szybszego starzenia się organizmu. Mniszek lekarski wykazuje działanie antyoksydacyjne dzięki wielu składnikom: związkom polifenolowym, alkaloidom, steroidom, terpenoidom, glikozydom, taninom i cukrom redukującym. Ilość związków fenolowych wynosi 15,5 mg/g suchej masy części nadziemnej rośliny oraz 9,49 mg/g suchej masy korzenia. Potencjał przeciwutleniający potwierdzają zbliżone właściwości ekstraktu z mniszka do czystych polifenoli, takich jak katechiny i kwercetyna. Spośród ekstraktów, najbardziej efektywne są ekstrakty wodne i etylowo-octowe wytwarzane z kwiatów. Ponadto, napary z liści mniszka, charakteryzują się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi, a wielu zielarzy twierdzi, że regularne picie herbaty z mniszka jest najlepszym sposobem oczyszczania organizmu z toksyn. [5, 9, 10] Właściwości przeciwzapalne Liczne badania wskazują na przeciwzapalne działanie ekstraktu z jednym z badań, naukowcy z Korei Południowej, badali wpływ ekstraktu z liści mniszka lekarskiego na obrzękowe zapalenie trzustki. Zaobserwowano wpłynięcie ekstraktu na zmniejszenie obrzęku trzustki oraz wzrost poziomu białek HSP działających protekcyjnie na zmniejszenie stanu zapalnego trzustki. [5] Właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze Ekstrakty z liści Taraxacum officinale zawierają substancje fitochemiczne, które wspomagają zwalczanie drobnoustrojów. W badaniach wykazano hamowanie wzrostu szczepów bakterii E. coli, S. aureus, S. typhi, B. cereus oraz grzybów Saccharomyces cerevisiae i Candida albicans przez ekstrakty mniszka. Ekstrakty z liści i korzeni mniszka lekarskiego mogą być również stosowane w stomatologii jako środek dezynfekujący kanały korzeniowe zębów poprzez hamowanie wzrostu Enterococcus faecalis. Silne właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze wykazują również peptydy wyizolowane z kwiatów mniszka. Białka te mają podobne działanie do antybiotyku kanamycyna wobec niektórych bakterii oraz działają przeciwgrzybiczo wobec np. Aspergillus niger. W mniszku lekarskim znajdziemy również polisacharydy, posiadające właściwości bakteriobójcze. Dzięki dużemu spektrum do działania wobec bakterii i grzybów, mniszek lekarski może znaleźć zastosowanie w antybiotykoterapii. [5] Wspomaga laktację Mniszek lekarski zawiera silimarynę, która ma możliwe działanie mlekopędne. Krowy, którym podawano ten związek, dawały średnio 5-6 l mleka więcej w ciągu doby. Wykazano również znaczący wzrost ilości wytworzonego mleka u kobiet, przyjmujących przez 63 dni silimarynę, w porównaniu z grupą kontrolną: 86% do 32% (bez działań niepożądanych). [2] Działanie przeciwnowotworowe Potencjalne właściwości przeciwnowotworowe mniszka pospolitego potwierdzają liczne badania. W eksperymencie z 2008 r. zaobserwowano zahamowanie wzrostu komórek raka piersi o 40% oraz hamowanie inwazji komórek raka prostaty przez ekstrakt z liści i hamowanie inwazji komórek raka piersi przez ekstrakt z korzeni. Co więcej, ekstrakt z mniszka pobudza funkcje układu odpornościowego i niweluje negatywne skutki uboczne powodowane przez doksorubicynę stosowaną w chemioterapii. Innym przykładem właściwości przeciwnowotworowych mniszka, jest zmniejszanie żywotności komórek nowotworowych wątroby. [5] Pomaga zapobiegać chorobie wieńcowej i miażdżycy Badania na zwierzętach pokazują korzystny wpływ mniszka lekarskiego na profil lipidowy organizmu. Zastosowanie diety wzbogacanej w liście i korzenie mniszka lekarskiego u królików, spowodował spadek cholesterolu oraz znaczny wzrost HDL i spadek poziomu trójglicerydów i LDL we krwi. Przykładem związku przeciwmiażdżycowego w mniszku są fitosterole, które ograniczają wchłanianie cholesterolu z pokarmu i pomagają regulować jego poziom w organizmie. Ponadto mniszek jest dobrym źródłem potasu, który odgrywa rolę w obniżaniu ciśnienia i zmniejszaniu ryzyka choroby niedokrwiennej serca. [5, 6] Prebiotyk Taraxacum officinale jest bardzo dobrym źródłem inuliny, która dostarczona z pokarmem do organizmu, działa jak prebiotyk. Inulina w niezmienionej formie trafia do jelita grubego, gdzie staje się substratem dla bakterii niezbędnych do prawidłowej perystaltyki jelit. [10] Działanie ochronne na wątrobę Mniszek lekarski jest jedną z ważniejszych roślin leczniczych, stosowaną w leczeniu problemów wątrobowo – żółciowych. Korzenie mniszka eliminują toksyny z wątroby, rozpuszczają kamienie żółciowe oraz stymulują przepływ żółci. ESCOP (Europejska Spółdzielnia Naukowa ds. Fitoterapii) zaleca stosowanie mniszka w celu m. in. poprawy czynności wątroby i produkcji żółci. [8] Na otyłość W badaniach wykazano, że ekstrakty z liści mniszka hamują aktywność lipazy trzustkowej, a ekstrakty z korzeni i liści hamują częściowo proces tworzenia komórek tłuszczowych. Dodatkowo mniszek jest dobrym źródłem błonnika oraz ogranicza łaknienie na słodycze. Cechy te, dają możliwość zastosowania mniszka lekarskiego do leczenia otyłości. [10] Dla diabetyków Wykazano, że ekstrakt z liści mniszka lekarskiego zmniejsza poziom glukozy w surowicy poprzez podwyższanie poziomu kinazy białkowej w wątrobie, wraz ze spadkiem akumulacji lipidów i poprawą wrażliwości na insulinę. [6] Działa moczopędnie Mniszek lekarski wpływa na zwiększenie częstotliwości oddawania moczu. [6] ThePixelman / Pixabay Przeciwwskazania. Mniszek nie dla wszystkich! Mimo licznych właściwości prozdrowotnych, spożycie przekraczające zalecane dzienne spożycie, może powodować niekorzystne efekty uboczne, np. zwiększone wydzielanie soku żołądkowego, zgagę i podrażnienia skórne. Dlatego nie zaleca się stosowania mniszka osobom z nadkwasotą oraz osobom, które cierpią na choroby nerek i pęcherzyka żółciowego. Ponadto, ze względu na zdolność do akumulowania metali, możliwe jest zanieczyszczenie ołowiem i kadmem. Dlatego nie należy zbierać mniszka lekarskiego w miejscach które mogą być zanieczyszczone. [10, 13] Mniszek lekarski wchodzi też czasami w reakcje z lekami farmaceutycznymi, więc przed jego użyciem należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Brakuje badań przeprowadzonych u ludzi, jednak szczególną ostrożność należy zachować przy stosowaniu: diuretyków, litu (możliwe odwodnienie), antybiotyku cyprofloksacyny, leków hipoglikemicznych (możliwe obniżanie poziomu cukru przez mniszka), niacyny, antykoagulantów (zwiększone ryzyko krwawienia), leków zobojętniających sok żołądkowy, antybiotyku Flagyl, disulfiramu. [11] Jak można spożywać mniszka? Asortyment: Mniszek od wielu lat wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym. Oto przykłady asortymentu z mniszkiem lekarskim: suplementy – na rynku można spotkać suplementy diety w postaci kapsułek zawierających ekstrakty z mniszka. W Polsce możemy znaleźć np. „Herbadiabet” (pozwalający uregulować poziomu glukozy we krwi) oraz „Dandelion Root” (wspomagający układ pokarmowy i prawidłowe funkcjonowanie wątroby oraz woreczka żółciowego).herbaty i zamienniki kawy – obecnie można spotkać się z szerokim wyborem herbat ziołowych z mniszkiem lekarskim. Przykładem są „Fitomagra drena plus” wspomagająca odchudzanie i drenaż płynów w organizmie, „Super Herbs, Trawienie” – mieszanka ziół wspomagająca trawienie oraz herbata „Bi Fix Mniszek lekarski” – w 100% z mniszka wykonuje się zarówno z liści jak i korzeni mniszka lekarskiego. Z prażonych korzeni produkuje się substytut kawy pozbawiony właściwości pobudzających, a z suszonych liści z liści mniszka wyróżnia się wysoką zawartością minerałów, które np. mogą pomóc zapobiegać osteoporozie i pozytywnie wpływać na układ kawy powstaje z kolejno oczyszczonych, wysuszonych sztucznym ciepłem i lekko podpieczonych do odcienia kawy korzeni mniszka pospolitego. Taka „kawa” jest szczególnie polecana diabetykom ze względu na obecność inuliny, która może poprawiać metabolizm glukolipidów w stanach cukrzycowych. W Polsce rośnie popularność kawy z mniszka i można ją coraz częściej znaleźć w wegetariańskich restauracjach i sklepach. [5]Wino – produkowane z kwiatów lub/i korzeni mniszka pospolitego. Przykładowe surowce do produkcji to: kwiaty mniszka, woda; drożdże Saccharomyces vini, które na koniec fermentacji osadzają się na dnie; cukier; koncentraty z owoców nadające różnorodne smaki. [12]Przyprawa do piwaMoże być wykorzystywany również do użytku zewnętrznego w postaci okładów, kompresów, jako dodatek do kąpieli lub jako krople do oczu; [10]Syrop z mniszka – zwany też „miodkiem majowym”, zamiennik miodu pszczelego. To produkt, który powstaje z kwiatów mniszka, cukru, wody i soku z cytryn. Syrop z mniszka różni się od miodu pszczelego np. składem węglowodanów, gdyż miód składa się z glukozy i fruktozy, a syrop z sacharozy. Jednak dzięki dodaniu odpowiedniej ilości soku z cytryny i ogrzewaniu wystarczająco długo w odpowiedniej temperaturze, kompozycja węglowodanowa syropu z mniszka przypomina tę miodu pszczelego – zawiera glukozę, fruktozę i nieznaczną ilość sacharozy. Syrop można zastosować w infekcjach górnych dróg oddechowych z bólem gardła i kaszlem jako wspomagacz oraz jako środek na trawienie, wątrobę. Nieprzeznaczony dla cukrzyków i osób z nadkwasotą. Przepis na syrop z mniszka Przepis na syrop z mniszka Przygotuje około 500 kwiatów mniszka lekarskiego500g cukru1 cytrynawoda Zbiór mniszka lekarskiego Zebrać kwiaty w słoneczny dzień (gdy mają najwięcej nektaru) i odstawić na lub „przedmuchać” każdy kwiat w celu pozbycia się robaczków Zalewamy wodą Zalać wodą kwiaty (całe bądź pozbawione zielonej części) tak aby je lekko przykryła Gotowanie Zagotować (ok. 20 minut), wystudzić i dokładnie przecedzić napar Dodajemy składniki Dodać do naparu cukier i umytą, pokrojoną w plasterki cytrynę Zagęszczanie Gotować do zagęstnienia (1-2h – lekko gęsta; 2-4h – gęsto-miodowa konsystencja) Przelewanie do słoików Wyjąć cytrynę i przelać do słoików, a następnie wystudzić lub pasteryzować.[3, 4] Zastosowanie mniszka w kuchni Mniszek lekarski doceniany od dawna za właściwości prozdrowotne, jest coraz częściej wykorzystywany w kuchni na wiele sposobów: liście: – na surowo: w sałatkach (np. austriacka z jajkami, pomidorem i cebulą) i koktajlach ( np. z gruszką, awokado i sokiem z cytryny), w postaci zupy, pieczona ( na cieście francuskim), w przetworach (konfitura, miodek majowy);korzenie – na surowo bardzo gorzkie i ociekające lepiącym sokiem – najlepiej poddać obróbce: można gotować jak warzywa korzeniowe;pączki kwiatowe – podobne w smaku do szparagów, można np. smażyć w cieście naleśnikowym; można przechowywać w occie i spożywać jak kapary;kwiaty – na wina, nalewki, syropy oraz można zapiekać, smażyć i dodawać do sałatek; mają delikatny ziołowy smak. Jak zbierać mniszka? Liście: najsmaczniejsze są z mniszków, które nie rozpoczęły kwitnienia; Korzenie: zbierać późną jesienią/wczesną wiosną przed wypuszczeniem pierwszych liści; Pączki kwiatowe: zbierać młode pączki, ściśle zamknięte i twarde, wyglądające jak beczułki; Kwiaty: najwięcej kwitnie w maju, lecz pojedyncze kwiaty można znaleźć od kwietnia do listopada; zbierać w słoneczny suchy dzień, ponieważ mają wtedy najwięcej nektaru. [3] Bibliografia 1) FoodData Central – Dandelion greens, raw/cooked, boiled, drained, without salt. Pobrane z: [dostęp: 2) Jassem-Bobowicz, J., Domżalska-Popadiuk, I. (2016). Zioła i leki stosowane w okresie laktacji. Ann. Acad. Med. Gedan, 46, 90. 3) Kalemba-Drożdż, M. (2014). Pyszne chwasty. Bielsko-Biała: Pascal 4) Křížek, T., & Müllerová, R. (2020). Sucrose hydrolysis during the preparation of “dandelion honey.” Monatshefte Für Chemie – Chemical Monthly. doi: 5) Lis, B., Grabek-Lejko, D. (2016). Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) – potencjalne właściwości prozdrowotne. Nauka Przyroda Technologia, 10, 3, #37. DOI: 6) Lis, B., Olas, B. (2019). Pro-health activity of dandelion (Taraxacum officinale L.) and its food products – history and present. Journal of Functional Foods, 59, s. 40-48. 7) Lis, K. (2019). Czy mlecz faktycznie jest trujący? Obalamy mit trujących mleczy. Pozyskano z: [dostęp: 8) Mahboubi, M., Mahboubi, M. (2020). Hepatoprotection by dandelion (Taraxum officinale) and mechanism. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine, 10 (1), 1-10. DOI: .9) Nowak, A. i in. (2019). Aktywność antyoksydacyjna wyciągów etanolowych i wodnych z mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale L.). Pomeranian J Life Sci, 65 (4):83-88. DOI: 10) Rolnik, A., Olas, B. (2019). Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) – skarbnica związków prozdrowotnych. Kosmos, 1 (322), 97-101. ( ) 11) Sweeney, B., Vora, M., Ulbricht, C., & Basch, E. (2005).Evidence-Based Systematic Review of Dandelion (Taraxacum officinale) by Natural Standard Research Collaboration. Journal of Herbal Pharmacotherapy, 5(1), 79–93. doi: 12) Sugintienė, A. (2010). Quality evaluation of dendalion wine. Annals. Food Science and Technology, 11(1), 16-20. 13)Velimirović, D. i in. (2020). Determining the content of Cd, Cu, Pb and Zn in the leaves of dandelion (Taraxacum officinale webb) and in the soil by ICP-OES. Acta Medica Medianae, 59(1), 23-30. DOI:
Kwiaty rośliny także są jadalne. Cechuje je delikatny słodko-gorzki smak. Co ciekawe, mlecze zawierają więcej beta-karotenu niż marchew. Mniszek jest doskonały jeśli zamierzasz zastosować wiosenne oczyszczanie.W liściach mniszka znajdują się m.in. karotenoidy zwalczające wolne rodniki, witaminy: A (retinol),C, witaminy z grupy B
Trwa ładowanie... 1. Surowe liście mniszka lekarskiego – ile ma kalorii i składników odżywczych? Surowe liście mniszka lekarskiego w 100 gramach posiada wartość energetyczną 45,0 kcal. Zobacz film: "Tłuszcze mogą być zdrowe. Sprawdź jakie są najlepsze dla dziecka" W produkcie znajduje się wiele składników odżywczych, w tym: 2,70 g białka, 9,20 g węglowodanów, 0,71 g cukrów, 3,50 g błonnika. Surowe liście mniszka lekarskiego ma w 100 g 0,70 g tłuszczów, w tym: 0,17 g tłuszczów nasyconych, 0,01 g tłuszczów jednonienasyconych, 0,31 g tłuszczów wielonienasyconych. W produkcie jest 0 mg cholesterolu. 2. Surowe liście mniszka lekarskiego – jakie ma witaminy? Surowe liście mniszka lekarskiego to produkt zawierający 35,0 mg witaminy C, 508 µg RAE witaminy A, 3,44 mg witaminy E, 0 witaminy D oraz 778 µg witaminy K. Surowe liście mniszka lekarskiego zawiera również witaminy z grupy B: 0,19 mg witaminy B1, 0,26 mg witaminy B2, 0,81 mg witaminy B3, 35,3 mg witaminy B4, 0,08 mg witaminy B5, 0,25 mg witaminy B6, 27,0 µg witaminy B9, 0 µg witaminy B12. 3. Surowe liście mniszka lekarskiego – jakie ma mikroelementy i makroelementy? Surowe liście mniszka lekarskiego ma w sobie: 187 mg wapnia, 3,10 mg żelaza, 36,0 mg magnezu, 66,0 mg fosforu, 397 mg potasu. Ponadto w produkcie znajduje się 76,0 mg sodu, 0,41 mg cynku, 0,17 mg miedzi, 0,34 mg manganu i 0,50 µg selenu. 4. Surowe liście mniszka lekarskiego - kalorie i wartości odżywcze Kalorie i wartości odżywcze Zawartośćw 100 g Zawartośćw 55 g (1 szklanka, pokrojone) Wartość energetyczna 45,0 kcal 24,8 kcal Białko 2,70 g 1,49 g Węglowodany 9,20 g 5,06 g Cukier 0,71 g 0,39 g Błonnik 3,50 g 1,93 g Tłuszcz 0,70 g 0,39 g Tłuszcze nasycone 0,17 g 0,09 g Tłuszcze jednonienasycone 0,01 g 0,01 g Tłuszcze wielonienasycone 0,31 g 0,17 g Cholesterol 0 mg 0 mg Witamina C 35,0 mg 19,25 mg Surowe liście mniszka lekarskiego (Flickr) polecamy
Mniszek posiada długą historię stosowania w lecznictwie i był tradycyjnie stosowany w leczeniu różnych dolegliwości, takich jak problemy z wątrobą, choroby nerek i problemy trawienne. Liście mniszka lekarskiego są bogate w witaminy i minerały, zwłaszcza witaminę K, witaminę A, wapń i żelazo.
fot. Adobe Stock, Valerii Evlakhov Właściwości mniszka lekarskiego są znane od wielu lat. Mniszek lekarski, popularnie zwany dmuchawcem, mniszkiem pospolitym lub (błędnie) mleczem, to pospolita roślina z gatunku Taraxacum officinale Web. Uważany jest za chwast polny i łąkowy, choć jest jednym z najbardziej uniwersalnych ziół leczniczych. Przygotowuje się z niego syrop z mniszka lekarskiego, który świetnie działa na kaszel, chrypę i ból gardła. W lecznictwie można wykorzystywać zarówno kwiaty, jak i liście, łodygi i korzenie tej rośliny. Dlaczego warto to robić i na co pomaga mniszek? Spis treści: Mniszek lekarski - wartości odżywcze Właściwości i zastosowanie mniszka lekarskiego Jak zrobić syrop i napar z mniszka lekarskiego? Mniszek lekarski a mlecz Kwiaty, łodygi, korzeń mniszka lekarskiego - zbieranie Mniszek lekarski w kuchni i na diecie Ciekawostki o mniszku lekarskim Mniszek lekarski - wartości odżywcze Mniszek lekarski to skarbnica witamin i minerałów. Można jeść go na surowo lub po przetworzeniu. W każdej formie ma wiele prozdrowotnych wartości odżywczych. Większość właściwości prozdrowotnych, mniszek lekarski zawdzięcza zawartości takich składników, jak: witaminy z grupy B – korzystnie wpływają na układ nerwowy i wspomagają pracę wątroby w usuwaniu toksyn z organizmu, witamina A, C i D – są konieczne do właściwego funkcjonowania układu odpornościowego i kostnego, minerały: potas, magnez, krzem, żelazo – wspomagają pracę układu mózgu, układu pokarmowego i odpornościowego, garbniki – mają działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i znieczulające skórę, a także właściwości bakteriobójcze, dzięki czemu zwalczają stany zapalne błon śluzowych, flawonoidy – to cenne antyoksydanty, które opóźniają starzenie i zmniejszają ryzyko chorób serca, inulina – błonnik, który obniża poziom cukru we krwi, pomaga budować korzystną florę bakteryjną w jelitach, wzmacnia odporność, triterpeny – są naturalnym środkiem przeciwbólowym, przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym. Pomagają naturalnie obniżyć cholesterol, kwas krzemowy – poprawia wygląd skóry: łagodzi wszelkie podrażnienia, wypryski i rany, kwas chlorogenowy – hamuje wchłanianie cukrów i poprawia przemianę materii, ma właściwości immunostymulujące, przeciwgorączkowe i przeciwreumatyczne, asparagina – aminokwas pobudzający procesy myślowe. Właściwości i zastosowanie mniszka lekarskiego Mniszek lekarski ma przede wszystkim właściwości przeciwzapalne. Polifenole w nim zawarte chronią komórki przed uszkodzeniami. Mniszek lekarski to doskonałe uzupełnienie diety przeciwzapalnej. Zastosowanie mniszka lekarskiego jest naprawdę szerokie. Mniszek lekarski pomaga na wiele powszechnych dolegliwości. Zaleca się go w: leczeniu wątroby, nerek, woreczka żółciowego, trzustki i śledziony (stymuluje produkcję żółci i ułatwia procesy trawienne), walce z zaparciami i dolegliwościami żołądkowym, obniżaniu poziomu cukru, dla pobudzenia apetytu, przyspieszenia wydzielania moczu, łagodzenia stanów zapalnych jamy ustnej oraz infekcji dróg oddechowych (działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne), leczenia bólu gardła i kaszlu, naturalnym obniżaniu triglicerydów, łagodzenia stanów zapalnych skóry i gojenia się ran. Ponadto mniszek lekarski ma działanie przeciwmiażdżycowe, żółciopędne i odtruwające, pomaga usunąć z organizmu zbędne produkty przemiany materii, a nawet nadmiar wody. Pojawiły się nawet doniesienia, że napary z korzenia mniszka lekarskiego zabijają komórki rakowe, jednak do takich informacji należy podchodzić z rezerwą. Mniszek ma też udowodnione działanie odwracające uszkodzenia wątroby. To, że wyciąg z korzenia mlecza doprowadził do zmniejszenia uszkodzeń wątroby spowodowanych alkoholem u myszy, niczego nie przesądza. Jeśli cierpisz na marskość wątroby, picie naparów z mniszka nie zaszkodzi, ale nie wolno rezygnować z tradycyjnego leczenia. Jak zrobić syrop i napar z mniszka lekarskiego? Mniszek lekarski, chociaż powszechnie kojarzy się z nic nie znaczącym chwastem, to roślina, którą możemy wykorzystać zarówno w kuchni, jak i w domowym lecznictwie. Miód z mniszka lekarskiego Syrop z mniszka lekarskiego (czyli miód) przygotowuje się z kwiatów, korzeni czy łodygi. Jest pyszny i można go pić łyżeczką lub dodać do herbaty bądź na kanapkę. Warto go zrobić, ponieważ mniszek: to świetny środek przeciwwirusowy i przeciwzapalny, stosuje się go przy bólach gardła, chrypce i kaszlu, ma działanie przeciwmiażdżycowe, żółciopędne i odtruwające, wzmacnia system odpornościowy, łagodzi stany zapalne jamy ustnej, łagodzi infekcje układu moczowego. Przepis na syrop z mniszka, poza samą rośliną, wymaga użycia jedynie wody, cukru i cytryny. fot. Miód z mniszka lekarskiego/ Adobe Stock, Manuel Adorf Herbata (napar) z mniszka lekarskiego Napar z mniszka to zaś tak naprawdę herbata, którą możemy przygotować z korzenia tej rośliny. Jego największe zalety to: działa moczopędnie i zapobiega kamicy nerkowej, działa oczyszczająco, stymuluje produkcję soków trawiennych, pomaga w walce z zaparciami. fot. Napar z mniszka lekarskiego/ Adobe Stock, Manuel Adorf Mniszek lekarski a mlecz Mniszek rośnie dziko przy drogach, w zaroślach i łąkach nie tylko w Polsce, ale w zasadzie w całej Europie, a także w Azji i obu Amerykach. Często bywa mylony z mleczem, choć to dwie różne rośliny. Podstawowe różnice między mniszkiem lekarskim a mleczem: Mniszek Mlecz Kwiaty rosną pojedynczo na jednej łodydze może ich być kilka Liście gładka spodnia część liścia włochata lub kolczasta spodnia część liścia Łodyga liście wyrastają bezpośrednio z ziemi liście wyrastają z łodygi Mniszek kwitnie pod koniec kwietnia, a głównie w maju. Mlecz od mniej więcej czerwca do października. Rozmnażają się one poprzez nasiona z aparatem lotnym, który wygląda jak puchaty pędzelek. Łąka pokryta mniszkiem lub mleczem nierzadko jest całkiem żółta. Kwiaty, łodygi, korzeń mniszka lekarskiego - zbieranie W celach leczniczych można wykorzystać wszystkie części mniszka lekarskiego. Gotowe preparaty z mniszka dostępne są w aptekach lub w zielarniach. Przysmaki z mniszka możesz też przygotować w domu, o ile rośliny zbierane są z czystych miejsc, na których nie używano żadnych środków ochrony roślin, szczególnie przeciw chwastom. Najbogatszy w substancje lecznicze jest korzeń. Zawiera gorzkie laktony seskwiterpenowe, inulinę, a także dużo potasu. Liście mniszka zbiera się wiosną, najlepiej by były jak najmłodsze, bo wtedy zawierają najwięcej witamin i minerałów. Korzenie mniszka zbiera się natomiast późną jesienią (wtedy zawierają najwięcej substancji czynnych). Mniszek lekarski w kuchni i na diecie Napar i miód to nie wszystko, co można przygotować z tej rośliny. Świetnie sprawdza się też jako dodatek do różnych potraw, na przykład: zielone części mniszka można dodawać do sałatek (goryczka jest najmniej wyczuwalna w młodych listkach), wszystkie elementy mniszka można dodać do smoothies, czyli do zielonych koktajli (miksowanie w blenderze z owocami lub odrobiną tłuszczu np. w orzechach, całkowicie pozbawia go goryczki), liście można dodać jako zieleninę do innych potraw (goryczka mniszka znakomicie współgra np. z pesto), korzenie po ususzeniu i zmieleniu mogą być wykorzystywane jako zamiennik kawy. Mniszka lekarskiego można także ususzyć. Liście powinny schnąć w przewiewnym i zacienionym pomieszczeniu. Przed suszeniem korzeni należy je oczyścić z resztek ziemi. Do wysuszenia korzeni potrzebna jest suszarka – suszy się je w temperaturze 30 st. C. fot. Sałatka z mniszkiem lekarskim/ Adobe Stock, kochabamba Ciekawostki o mniszku lekarskim Mniszek lekarski rośnie dziko przy drogach, w zaroślach i łąkach nie tylko w Polsce, ale w zasadzie w całej Europie, a także w Azji i obu Amerykach. Zna go praktycznie każdy, nawet dzieci potrafią go rozpoznać. Nie każdy wie, że mniszek lekarski to roślina o największej liczbie nazw ludowych – w Polsce funkcjonuje też jako lwi ząb, wilczy ząb, żabi kwiat, popia główka, ślepota, bóle oczy czy podmuch, chociaż używa się ich już coraz rzadziej. Nazwa „mniszek” nawiązuje do wygolonej głowy mnicha i jest kalką nazwy "caput monachi" z XVI wieku. Co ciekawe, w samym język niemieckim funkcjonuje około 500 nazw na dmuchawiec! Mniszek uznawany jest za roślinę bezpieczną dla zdrowia, jednak trzeba mieć na uwadze, że wrażliwe osoby może uczulić. Powinny też uważać na niego osoby zażywające leki rozrzedzające krew, ponieważ roślina ta wpływa na krzepnięcie krwi. Dmuchawiec wygrywa z wieloma roślinami zielonymi, które kupujemy w sklepach, chociażby tym, że można mieć go za darmo i bez oprysków (oczywiście jeśli zostanie zebrany w odpowiednim miejscu, np. na łące). Niekoniecznie jest o wiele zdrowszy od rukoli, sałaty, jarmużu i szpinaku, ale masz do niego nieograniczony dostęp. Przez to, że rośnie dziko, jest też zahartowany i silniejszy, a tym samym nierzadko zawiera więcej składników odżywczych. Treść artykułu została pierwotnie opublikowana Wirngo FE, Lambert MN, Jeppesen PB. The Physiological Effects of Dandelion (Taraxacum Officinale) in Type 2 Diabetes. Rev Diabet Stud. 2016;13(2-3):113-131. doi: Czytaj także:5 sposobów, jak wykorzystać mniszek lekarskiPrzepisy na nalewkę, sok i wino z mniszka Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Ze względu na zawartość naturalnego magnezu i cynku oraz potencjalną zdolność do wspierania detoksykacji, mniszek lekarski jest również znany jako dobry dla skóry. Może być stosowany miejscowo w takich aplikacjach jak nalewki i okłady, a wiele osób przyjmuje go również w postaci kapsułek lub herbaty, aby wspomóc zdrową skórę.
Mniszek lekarski zna każdy z nas. Jest to niezwykle pospolita roślina, którą można znaleźć niemal w każdym zielonym zakątku naszego kraju. Porastając wypielęgnowane trawniki, uważana jest za chwast, zaś dla dzieci jest źródłem radości. Ta niezwykle pożyteczna roślina, zwyczajowo zwana mleczem bądź dmuchawcem, posiada wiele cennych właściwości – czy wiesz jednak jakie? Mniszek lekarski – co to jest? Mniszek lekarski (łac. Taraxacum officinale) należy do bylin z rodziny astrowatych. W zależności od tego, w jakim rejonie Polski go spotkamy, nazywany jest lwim lub wilczym zębem, mleczem, czy dmuchawcem – choć z pewnością nie są to wszystkie funkcjonujące nazwy mniszka lekarskiego. W przemyśle ziołolecznictwie wykorzystywany jest korzeń mniszka, liście mniszka i jego kwiaty. Skład chemiczny poszczególnych części tej rośliny jest odmienny, jednak łączy je obecność jednego składnika – terpeny. Korzeń Taraxacum officinale to bogactwo garbników, inuliny, fitosteroli i fenolokwasów. Z kolei skład liści mniszka to duże ilości flawonoidów, fenolokwasów, karotenoidów, ale również soli mineralnych, witamin z grupy B, witaminy C oraz olejków eterycznych. Mniszek lekarski pojawia się wiosną na łąkach, w ogrodach, czy na przydomowych trawnikach. Charakterystyczne dla tej rośliny są sporej wielkości żółte kwiaty oraz wydobywający się z przełamanych łodyg, biały sok, z powodu którego wielu nazywa mniszka mleczem. Warto jednak nadmienić, iż sumienni biolodzy odróżniają mniszek i mlecz jako dwa odrębne gatunki. Charakterystyczne dla tej rośliny są także puchate kule (stąd nazwa dmuchawce), które powstają z przekwitniętych żółtych kwiatów i stanowią doskonałą metodę rozsiewania nasion przez wiatr po najbliższej okolicy. Nienaukowe podejście do rozróżnienia obu roślin nie miałoby dla nas na co dzień większego znaczenia (obie rośliny są przecież bardzo do siebie podobne), gdyby nie pewien istotny fakt. Otóż “mlecz”, czyli mniszek lekarski (Taraxacum officinale) to ceniona roślina lecznicza, jadalna od samego korzenia aż po kwiat, natomiast mlecz polny (Sonchus arvensis) – niekoniecznie. Mniszek lekarski, to roślina wieloletnia, dorastająca do 10-30 cm, kwiaty rozwijają się od kwietnia do maja. Natomiast mlecz polny jest byliną dorastającą od 40-150 cm wysokości i jest to pospolity chwast. Mniszek lekarski – cechy dzięki którym odróżnisz go od mlecza: liście: wyrastają z przyziemniej rozety, zaś u mlecza ustawione są na łodydze naprzemianlegle posiada głęboko powcinane kwiaty jest nieowłosiony na łodydze kwiatowej ma jeden kwiat kwitnie pod koniec kwietnia zawiera w łodydze biały, mleczny sok nasiona tworzą kuliste dmuchawce Choć wygląd tej rośliny jest charakterystyczny, to jednak warto wiedzieć, że mniszek ma też swoich “sobowtórów”, którzy mogą okazać się szkodliwi dla zdrowia. Należą do nich: pępawa, brodawnik, kozibród, prosienicznik. Właściwości mniszka lekarskiego Wielu osobom z trudnością przychodzi dostrzeżenie uroku kwiatów mniszka, ale niemal każdy wie, iż jest to pożyteczna roślina ze względu na jej lecznicze właściwości. Wykorzystywana w ziołolecznictwie może zostać niemal cała roślina, ale najwięcej dobroczynnych składników zawiera korzeń mniszka lekarskiego. Każda część rośliny zawiera inne substancje chemiczne i każdą należy zbierać w innym czasie, aby nie straciła tego co najcenniejsze: kwiaty – zbiera się na początku kwietnia liście – należy zebrać wczesną wiosną, przez kwitnieniem korzenie – zbiera się późną jesienią Właściwości mniszka lekarskiego: Wykazuje działanie żółciotwórcze i żółciopędne Szczególnie takie właściwości wykazuje świeży lub suszony korzeń, albo świeżo przygotowany sok z mniszka lekarskiego. Doskonale pobudza czynność wątroby sprawiając, że zwiększa wydzielanie żółci biorącej udział w rozkładzie tłuszczów. Zawarte w mniszku substancje mają wpływ na zmniejszenie napięcia mięśni gładkich oraz oporów w drogach żółciowych. Mniszek zwiększa także wydzielanie soku żołądkowego, a dzięki temu stymulowane są procesy trawienne. Picie soków ze świeżych korzeni polecane jest przy zaburzeniach czynności pęcherzyka żółciowego i wątroby. Posiada działanie antyoksydacyjne Mniszek lekarski właściwości przeciwutleniające zawdzięcza zawartym w nim związkach polifenolowych, które to odpowiadają za hamowanie powstawania wolnych rodników. Wspiera walkę z nowotworami Badania dowodzą, że wypijanie herbaty z mniszka lekarskiego poprawia stan zdrowia osób chorujących na raka. Choć efekt był zazwyczaj krótkotrwały, to zachęcił naukowców do dalszych badań nad tą rośliną. Ma działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne Zawarte w mniszku lekarskim związki wspomagają organizm w walce z drobnoustrojami. To dzięki tej właściwości polecany jest on szczególnie w okresie podwyższonej zapadalności na infekcje, ale i w czasie rekonwalescencji, czy dla osób starszych. Hipolipidemiczne działanie mniszka lekarskiego Nadmiar cholesterolu wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie całego organizmu, bowiem przyczynia się do stłuszczenia wątroby, sprzyja rozwojowi miażdżycy i choroby wieńcowej. Regularne stosowanie preparatów z mniszka obniża poziom LDL-C, który nazywany jest “złym cholesterolem”, a jednocześnie zwiększa poziom HDL-C, powszechnie nazywanego “dobrym cholesterolem”. Stąd roślina ta wspiera funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. właściwości przeciwcukrzycowe mniszka lekarskiego Roślina ta działa również przeciwcukrzycowo, bowiem zawiera inulinę. Substancja ta wpływa korzystnie na regulację gospodarki węglowodanowej organizmu. Mniszek pospolity spowalnia wchłanianie do krwi cukru z jedzenia, obniża indeks glikemiczny spożytego posiłku oraz dodatkowo obniża poziom cukru we krwi. Z tego względu roślina ta chętnie stosowana jest w połączeniu z innymi ziołami, w stanach przedcukrzycowych oraz w początkach cukrzycy. Działanie moczopędne i odtruwające mniszka Właściwości moczopędne wykazuje on poprzez zwiększanie przesączania w kłębkach nerkowych. Dodatkowo niezwykle ważna jest inna zdolność mniszka – a mianowicie możliwość tworzenia rozpuszczalnych w środowisku wodnym kompleksów zawierających szkodliwe metabolity, które nieustannie powstają w organizmie człowieka. W ten sposób dochodzi do odtruwania i oczyszczenia organizmu. Napar z mniszka przy niewydolności nerek i obrzękach To nie koniec korzystnego wpływu mniszka na nasze zdrowie. Współczesne ziołolecznictwo zachęca także do stosowania kwiatów mniszka w chorobach związanych z upośledzeniem czynności kłębków nerkowych oraz przy zmniejszonej dobowej ilości moczu, w obrzękach wynikających z problemów z krążeniem. O mniszku lekarskim warto także pamiętać pomocniczo w reumatyzmie, dnie (podagrze) i otyłości Mniszek lekarski – przepisy, jak stosować? Syrop z mniszka Najbardziej powszechnym preparatem przygotowywanym z mniszka lekarskiego jest syrop, który do złudzenia kolorem i konsystencją przypomina miód, stąd często tak właśnie jest określany. Najczęściej przygotowuje się go z kwiatów, ale można użyć także łodyg, a nawet korzenia mniszka. Syrop z mniszka ma wiele cennych składników, w tym witaminę A, C, D, z grupy B, ponadto żelazo, potas, magnez krzem, inulinę i garbniki. Dzięki zawartości wielu cennych substancji, syrop z mniszka posiada szereg prozdrowotnych właściwości: wzmacnia układ kostny oraz układ odpornościowy posiada działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwświądowe i znieczulające zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór wpływa na poprawę trawienia wspomaga gojenie się ran obniża poziom cukru we krwi reguluje poziom cholesterolu Napar z mniszka W sklepach ze zdrową żywnością można znaleźć suszone kwiaty, liście i korzenie z mniszka lekarskiego. Można również samemu zebrać roślinę z niezanieczyszczonych terenów. Napar można przygotować samodzielnie, wystarczy 50 gram rozdrobnionych korzeni mniszka wraz z liśćmi, które należy zalać litrem wody, a następnie gotować przez 2 minuty. Po tym czasie trzeba zdjąć napar z kuchenki i wystudzić. Tak przygotowany naturalny lek należy spożywać 3 razy dziennie. Pozwoli to pozbycie się zaparć, ale także problemów z oddawaniem moczu i dolegliwości skórnych. Napar z mniszka możesz także wykorzystać do przecierania nasączonym nim wacikiem miejsc dotkniętych trądzikiem czy wypryskami. Z kolei kwiaty mniszka wykorzystane do przygotowania naparu mają zastosowanie w regulowaniu poziomu żeńskich hormonów oraz w łagodzeniu dolegliwości bólowych związanych z owulacją czy menstruacją. W tym przypadku jedną łyżkę kwiatów należy zaparzyć w 0,5 l wody przez 15 minut. Tak przygotowany napar należy pić 2-3 razy dziennie. Pozwoli on także wyleczyć nawracające infekcje jamy ustnej oraz podrażnione i wrażliwe dziąsła. Nalewka z mniszka lekarskiego Korzeń z mniszka jest również chętnie wykorzystywany do przygotowania nalewki. Wystarczy 50 g suchych korzeni i 75 ml białego wytrawnego wina. Korzeń można samodzielnie zebrać i ususzyć. Następnie należy go rozdrobnić, zalać winem i odstawić na 2 tygodnie w ciemne miejsce. Mniszek w kuchni Mniszek lekarski jest rośliną jadalną i bezpieczną. Często wykorzystywany jest w kuchni, jako dodatek do sałatek. Można go spożywać na surowo, usmażyć, ugotować, albo przygotować napar. Można go wykorzystać jako okłady, kompresy, czy po prostu jako dodatek do kąpieli. Mniszek lekarski – przeciwwskazania do stosowania Choć roślina ta wykazuje bardzo korzystne działanie prozdrowotne na ludzki organizm, to jednak są pewne dolegliwości, które powinny wykluczyć jej stosowanie, są to choroby nerek niedrożność i kamica dróg żółciowych choroba wrzodowa nadkwasota Należy pamiętać, aby nie stosować mniszka lekarskiego, ani innych ziół, w trakcie antykoncepcji hormonalnej. Skutki łączenia ziół z lekami nie zostały do końca poznane, stąd należy zachować szczególną ostrożność.
tGd6nu. kzyrtsb25b.pages.dev/150kzyrtsb25b.pages.dev/312kzyrtsb25b.pages.dev/108kzyrtsb25b.pages.dev/155kzyrtsb25b.pages.dev/227kzyrtsb25b.pages.dev/286kzyrtsb25b.pages.dev/229kzyrtsb25b.pages.dev/12kzyrtsb25b.pages.dev/26
mniszek lekarski na odchudzanie forum